Foto revolutie?

Het charmant getitelde Aarsman in het kunstkatern van De Volkskrant is in rap tempo mijn favoriete stuk van de krant geworden. Elke week een foto die geanalyseerd wordt, vaak een die de krant niet haalt, soms een historische foto. Zoals laatst de foto van Hitler die omringt door twee mensen (bevangen door het Syndroom van Stendhal?) even moet uitpuffen op een bank in een museum (al die heisa nu weer over die nieuwe Hitler film en dat hij te menselijk zou worden geportretteerd, dat is toch het interessantst? Dat gejank dat hij sympathiek zou worden, alsof je dan op een hellend vlak terechtkomt en binnen de kortste keren ontkent dat de vernietigingskampen hebben bestaan. Een uitpuffende Hitler, een charmante en verlegen Hitler stelt veel pertinentere vragen. Geen verschuilen meer achter de ultieme Ander maar de blik naar binnen richten, hij was een van ons soort, huist in mij ook zo iemand?) of de briljante foto van een sigaret rokende russische commando die een naakt meisje uit de school in Beslan draagt, waarbij Aarsman zich terecht af wanneer de man in godsnaam die sigaret heeft kunnen aansteken.

En dus afgelopen donderdag de foto van Theo van Gogh, pontificaal dood op het fietspad. Had de foto eigenlijk in een flits voorbij zien komen in de supermarkt op de voorkant van De Telegraaf. Die mijd ik in tijden van cholera automatisch, al snel volgt de televisie (onze nieuwe Hilterman legt haarfijn uit waarom dat geen ongelukkige keuze is geweest.) Vreemd om die foto dan uiteindelijk in een kunstbijlage tegen te komen, want het wordt daardoor meteen een esthetisch vraagstuk. Dan wordt ook voor het eerst duidelijk dat de foto door een GSM is genomen (is die beeldkwaliteit daar het resultaat van? Of toch de trillende handen van de fotograaf?) Kleine technologische omwenteling derhalve die een verdere vervlechting van realiteiten, vervagende nieuws/macht constructies lijkt aan te wijzen. Maar die messen zijn het punctum nietwaar? Stond gisteren na wat snijwerk in de keuken opeens stil en maakte daarna een aantal onderhandse stekende bewegingen. Compleet tegennatuurlijk gevoel. Ga het bewustzijn maar eens ontleden dat zo’n beweging in het echt dwingt te volbrengen (maar ja, de psyche van een nieuwe generatie bruinhemdjes die staat te trappelen om een nieuwe Kristalnacht te beginnen is ook een flinke kluif.)