woensdag, augustus 03, 2005

De Man Mozes en de Monotheïstische Religie

Uitgelezen: Freud – De Man Mozes en de Monotheïstische Religie.

Ik wou dat ik hier wat dieper op in kon gaan, maar zieke kinderen en vakantievoorbereidingen (vooral in moordend tempo en heel ouderwets bandjes voor in de auto maken, wel van mp3s/via laptop) beletten dit helaas. Realiseerde me tijdens het lezen hoeveel ik van Freud hou. Ja, ja, ik weet het allemaal, “achterhaald”, “seksist”, inconsequent (zoals veel wetenschappers werd hij zenuwachtig wanneer zijn eigen theorie op hemzelf werd toegepast), noem maar op en toch als leeservaring is de vooral de sociologische Freud heerlijk. De Man Mozes en de Monotheïstische Religie leest bijna als een speculatief-theoretische detective. De eerste twee essays zijn, hoe ze via het uitwerken van logische inconsistenties proberen te bewijzen dat Mozes een Egyptenaar was, haast proto-Derrida maar dan prettiger om te lezen (geen al te gewaagde uitspraak overigens, Derrida heeft duidelijk aangegeven waar de overeenkomsten tussen psychoanalyse en deconstructivisme liggen.)

Het derde essay is ongelofelijk. Dan gaat Freud weer op zijn Totem und Tabu trip en komt met een fantastisch uitgewerkt idee hoe de prehistorische moord op de oervader doorwerkt in de geboorte van monotheïstisch religies, ontleedt hij precies het succes van het christendom, is oncompromisloos over antisemitisme. Het klopt natuurlijk allemaal te mooi om waar te zijn. Waarom Freud nog lezen? Omdat het nog steeds inspirerend is voor creatievellingen. Los van de indruk dat het soms lijkt alsof film niets anders is dan psychoanalyse voortgezet met andere middelen, blijft de psychoanalytische blik voor schrijvers fascinerende materie opleveren (wat wil je met de centrale rol die taal erin speelt.) De vooruitgang die neuropsychologie en biologische psychologie boeken zijn evident…en toch spreken die resultaten nooit zo aan, voorbij de wetenschap in het creatieve domein, zoals de psychoanalyse dat deed/doet (zelfs in sciencefiction is dat effect significant minder.)