Punctum, geluidsmoralisme en een nieuw lijflied

 

Ondanks mijn fascinatie met futurisme, schaamteloze steun aan het postmodernisme en dus aan de cultuur van de sample verword ik soms tot een geluidsmoralist. Wat is dat…geluidsmoralisme? Dat is een gevoel van teleurstelling wat je overvalt wanneer een sample lui en cynisch wordt ingezet. Wanneer je ontdekt dat het punctum van een track gewoon draait om een sample uit het verleden. Kan er niets aan doen maar ook in dub irriteert het me soms wanneer bijvoorbeeld Augustus Pablo zijn eigen riddims blijft kannibaliseren. Ik kan het allemaal theoretisch van me afschudden met dood-van-de-auteur, mythe van originaliteit, spectrale technologie argumenten en toch als luisteraar voel ik me bekocht. Wat bijvoorbeeld niet het geval is in de manier waarop dat moment tijdens ‘Amen My Brother’ (1969), wanneer de drummer van The Winstons even uit zijn dak gaat, een tweede leven zal gaan leiden. 25 jaar later beheerst zijn roffel een compleet dansgenre (het punt is dat de amen-break door jungleproducers op voorheen onvoorstelbare manieren werd bijgewerkt en ontleed. Elke ingreep scheen een nieuw licht op dat ene stukje ritme. Wat dat betreft was het veelvuldige gebruik van de term science in jungle geen loze kreet.) Dat moralisme is niet heel streng. Er zijn domme, visieloze “jatters” (Puff Daddy is het schoolvoorbeeld) en elegante equivalenten die het voor elkaar krijgen om een synthese te bewerkstelligen, waarbij een conceptueel kader wonderen doet (Daft Punk, Primal Scream, twee groepen die ik elke transgressie in deze direct vergeef.)

Wat me uiteindelijk brengt bij een track van twee jaar geleden die ik net heb ontdekt en heel veel draai: ‘Utopia’ van de fransman Jackson. ‘Utopia’ is een vorm van house-niet-house die sporadisch opduikt, dat wil zeggen, muziek die uit het paradigma van house ontstaat, net niet breekt met haar conventies en toch radicaal anders klinkt (zie voor een recent voorbeeld Morane’s – ‘Let Me Out’, een vreemde kale Caribische cooljazz track inclusief Chet Bakerachtige zang die de grenzen van house flink oprekt. Genoeg mogelijkheden als je je best doet.) ‘Utopia’ is te druk en springerig voor de dansvloer, het hele geluidsspectrum is volgestouwd met zenuwachtige ritmes, er is weinig houvast want de track lijkt steeds over te gaan in een andere track. En dan is er de stem als een zon die achter een berg verschijnt en alles in een beweging aan elkaar weeft: “have you ever thought about utopia.” Punctum. Een sample die klinkt alsof hij van een cult jaren zeventig gospel funk plaat is gehaald maar blijkt te zijn ingezongen door Jacksons moeder (voor de jaren 80 popfanaten: Paula Moore die in 1983 een eurotrash hit had met ‘Valparaiso’.) Het is kennis die mijn geluidsmoralisme enorm bevredigt en waar ik me toch een zekere rockistische sukkel door voel. Houdt ondertussen die Jackson goed in de gaten, meneer schijnt een perfectionist te zijn waardoor zijn album keer op keer niet wil verschijnen. Maar als het gebeurt…